مهد کودک مکانی برای نگهداری از کودکانی بود که پدر و مادرشان شاغل بودند. اما، با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی ورود به مهد کودک لازمه زندگی اجتماعی و فردی کودک شد. شاید داستان فردریش فروبل در کتاب زبان انگلیسی دوران دبیرستان را خوانده باشید. این داستانی واقعی از اولین مهد کودک در جهان است. جایی است که وسایل و لوازم مهد کودک برای آموزش و پرورش کودکان مهیا شده است. تا کودک را برای ورود به دنیای واقعی مدرسه و تعامل با سایر کودکان بدون پذیرش هیج تکلیف و مسئولیتی آماده کند. تاریخچه مهد کودک در جهان را در ادامه بررسی می کنیم.
تاریخچه مهد کودک در جهان
تاریخچه مهد کودک در جهان به اوایل قرن 19 میلادی باز می گردد. فردریش فروبل، دانشجویی آلمانی بود که اولین مهد کودک در جهان را در بلنکنبرگ آلمان در سال 1837 تاسیس کرد. در طول ده سال از بازگشایی اولین مهد کودک در جهان، او سعی کرد دیدگاهش را در رابطه با نوع آموزش بر اساس عقاید فیلسوف فرانسوی، ژان ژاک روسو و دانشجوی سوئیسی یوهان هاینریش پستالوزی توسعه دهد. ماحصل آنچه این ایده در برداشت این بود که کودک بتواند با تعامل و یادگیری به فردی بالغ و خوب تبدیل شود و بیشتر از قبل بتواند برای جامعه مفید باشد و در کنار بازی به رشد فردی هم فکر کند. فروبل باور داشت که کودک باید در فضایی رشد کند که موسیقی، مطالعات طبیعی، داستان سرایی و هنرهای دراماتیک در آن جریان داشته باشد.
روش فردریش در تاسیس مهد کودک
فردریش فروبل با تکیه بر ایده های خود در توسعه فردی و استفاده از روش های فکری برخی از اساتیدش سعی در ایجاد جایگاهی مناسب برای کودکان داشت. او پیشنهاد داد که از بلوک های کوچک برای ساخت و ساز و انواع پازل در مهد کودک استفاده کنند. به این شیوه هم مهارت های حرکتی کودک گسترش پیدا می کرد. هم از لحاظ ذهنی، خلاقیت و حل مسئله مهارت آن‌ها ارتقا می یافت.
از دیگر ایده های فروبل این بود که کودکان دایره وار به دور هم بنشینند و به حل پازل بپردازند و به این طریق کار گروهی را از کودکی فرا بگیرند. او همچنین، در نظر داشت تا کودکان مهارت های اجتماعی و شناختی خود را طی فرایند کنجکاوی ذاتی و میل به آموختن پرورش دهند. او باور داشت که بانوان بیشترین پتانسیل را در کار کردن با کودکان دارند. آن ها می توانند مهارت های احساسی را در کودکان خردسال توسعه دهند. به همین دلیل، او مدرسه ای تنها برای آموزش زنان باز کرد.
تاریخچه مهد کودک در جهان بعد از فردریش فروبل
ایده فردریش در ایجاد مهد کودک آنقدر تازه و جدید بود که دولت پروس در سال 1851 تمامی مهد کودک ها را بست. چرا که از رخداد انقلاب اجتماعی می ترسید. با این وجود، ایده تاسیس مهد کودک به سرعت تمام جهان را فرا گرفت. به‌طوری‌که، تا پایان قرن 19، بسیاری از کشورها ایده ایجاد مهد کودک را برای بچه‌های سطح متوسط جامعه شروع کردند. در حوالی جنگ جهانی اول، فرانسه و انگلستان تصمیم گرفتند تا مهد کودک های رایگانی را در اختیار خانواده ها کم توان مالی قرار دهند. در آلمان نیز مهد کودک ها دوباره در اواخر قرن 19 بازگشایی شدند. مارگارت شروز کسی بود که مهد کودک را برای اولین بار در آمریکا برای مهاجرین آلمانی در شهر واتر تاون ایالت ویسکونزین بازگشایی کرد. بعد از آن ایده تاسیس مهد کودک به تمامی امریکا سرایت کرد.
مهد کودک در ایران
جبار باغچه بان با نام اصلی میرزا جبار عسگرزاده از بنیانگذاران مهد کودک در ایران است. او اولین فردی بود که نخستین کودکستان را در شهر تبریز بنا کرد. بعد از او عصمت‌الملوک دولتداد در سال 1312 کودکستان شکوفه را تاسیس کرد.
انواع مهد کودک
کودک برای ورود به اجتماع و آمادگی پیش از مدرسه رفتن باید به مهد کودک برود. این کار باعث می شود کودک بتواند مهارت های جدیدی را فرا بگیرد. مهارت های فیزیکی او رشد کنند. نوع دیدگاه و تفکر او توسعه پیدا کند. از کودکی با ساختاری منظم و هدفمند آشنا شود و تعامل با دیگران و کار گروهی را بیاموزد. مهارت های بنیادی اجتماعی، هیجانی و حل مسئله در او تقویت می شوند. به همین دلیل انتخاب وسایل و لوازم مهد کودک در زمان تاسیس بسیار مهم است و باید وسایلی را انتخاب کنید که مناسب با سن کودک بوده و به رشد او کمک کند.
مهد کودک نیز مانند هر نوع درس و دوره ای انواع مختلفی دارد. برخی مهد کودک ها تمام وقت کار می کنند. برخی دیگر به‌طور پاره وقت پذیرای کودکان هستند. در ادامه برخی از انواع این مهد کودک ها را بررسی خواهیم کرد.
- مهد تخصصی
- مهد کودک هوشمند
- مهد شبانه روزی
- مهد قرآنی
- مهدهای دوزبانه
دسته بندی سنی مهد کودک در جهان
کلمه Kindergarten واژه ای آلمانی است که از ترکیب دو کلمه Kinder یعنی کودک و Garten یعنی باغ تشکیل شده است. روی هم رفته به معنی باغ کودکان یا محلی برای پرورش کودک یا همان مهد کودک نامیده می شود. یعنی جایی که کودک همچون یک گل یا گیاه رشد می کند و تحت تاثیر محیط مثبت آنجا قرار می گیرد. درست مثل گیاهان در باغ که با در معرض خورشید، باران و خاک کافی و توجه به خوبی پرورش پیدا می کند. بنابراین، طبق تحقیقات به عمل آمده از گذشته تا به امروز دوره سنی که کودک می تواند در مهد کودک رشد کند، چیزی بین سن سه تا شش سالگی است. زمانی که قرار است نحوه تعامل با کودکان دیگر را بیاموزد و مهارت های حرکتی، فن بیان و انواع هوش در او توسعه پیدا کند. تا برای رفتن به مدرسه اماده شود.
امروزه سعی می شود تا مهارت STEM که مخفف Science, Technology, Engineering, mathematics هست در کودکان پرورش داده شود. این چهار مهارت شامل علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی است. مهارت هایی که در آینده کودک به عنوان یک بزرگسال بسیار موثر هستند و در واقع به صورت یک رشته دانشگاهی تبدیل شده است. این چهار مهارت، سعی در پرورش کودک در علوم، آشنایی با حل مسئله، تفکر انتقادی و تصمیم گیری با عنوان مهندسی و فناوری است.
